Kişilik bozuklukları, bireyin düşünce tarzı, duygulanımı, ilişki kurma şekli ve davranışlarında kalıcı ve esaslı sapmaları içeren bir grup psikiyatrik bozukluktur. Kişilik bozuklukları genellikle ergenlik veya genç yetişkinlik dönemlerinde başlar ve uzun vadeli etkileri olan durumlar olarak tanımlanır.
Kişilik bozuklukları, DSM-5 ve ICD-10 gibi tanı kılavuzlarında belirtilen belirli kriterlere dayanarak sınıflandırılmıştır. Bu kılavuzlar, kişilik bozukluklarını üç ana kümeye ayırır: A, B, ve C. Her bir kümeye ait bozukluklar farklı özelliklere sahiptir. İşte bu kümelerde yer alan bazı kişilik bozuklukları:
Küme A (Paranoid, Şizoid, Şizotipal):
- Paranoid Kişilik Bozukluğu: Aşırı şüphecilik, güvensizlik ve düşmanlık içerir.
- Şizoid Kişilik Bozukluğu: Sosyal izolasyon ve duygusal soğuklukla karakterizedir.
- Şizotipal Kişilik Bozukluğu: Garip, tuhaf veya düşük düzeyde paranoid düşüncelere sahip olma eğilimindedir.
Küme B (Antisosyal, Borderline, Histrionik, Narsistik):
- Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Başkalarının haklarına saygı göstermeme, yasal normları ihlal etme, yalan söyleme ve suç işleme eğilimindedir.
- Borderline Kişilik Bozukluğu: İlişkilerde istikrarsızlık, yoğun duygusal değişkenlik, kimlik belirsizliği ve kendine zarar verme davranışları içerir.
- Histrionik Kişilik Bozukluğu: Duygusal ifadeyi aşırı vurgulama, dikkat çekmeye yönelik davranışlar sergileme ve ilişkilerde aşırı dramatik olma eğilimindedir.
- Narsistik Kişilik Bozukluğu: Kendini abartma, diğer insanları kullanma, empati eksikliği ve başkalarının haklarını önemsememe gibi özelliklere sahiptir.
Küme C (Bağımlı, Obsesif-Kompulsif):
- Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Diğer insanlara aşırı derecede bağımlılık, karar verme zorluğu ve sürekli onay arayışı içerir.
- Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Mükemmeliyetçilik, düzenlilik ve kontrol arayışı, esnek olmama ve detaylara aşırı odaklanma eğilimindedir.
Her kişilik bozukluğu, belirli belirtiler ve davranışlarla karakterizedir. Ancak, kişilik bozukluklarının teşhisi psikiyatrist veya klinik psikolog tarafından yapılmalıdır, çünkü bu bozukluklar birbirine benzeyebilir ve karmaşık olabilir. Tedavi genellikle terapi ve bazen ilaçlarla birlikte bireyselleştirilmiş bir yaklaşımı içerir.